Raport Zintegrowany Grupy ORLEN 2016

7.1. NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO SPRAWOZDANIA Z ZYSKÓW LUB STRAT I INNYCH CAŁKOWITYCH DOCHODÓW

7.1.1. Przychody ze sprzedaży według asortymentów

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Przychody ze sprzedaży
Przychody ze sprzedaży dóbr i usług ujmuje się, gdy znaczące ryzyko i korzyści związane z ich własnością zostało przekazane nabywcy oraz gdy Grupa przestaje być trwale zaangażowana w zarządzanie sprzedanymi dobrami w stopniu, w jakim zazwyczaj funkcję taką realizuje się wobec dóbr, do których ma się prawo własności, ani też nie sprawuje nad nimi efektywnej kontroli. Przychody obejmują kwoty otrzymane i należne z tytułu dostarczonych wyrobów, towarów, materiałów i usług, pomniejszone o rabaty oraz podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy i opłatę paliwową. Wysokość przychodów ustala się według wartości godziwej zapłaty otrzymanej bądź należnej. Przychody ze sprzedaży dóbr i usług są korygowane o zyski lub straty z tytułu rozliczenia instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne dotyczące powyższych przychodów.
Przychody i koszty dotyczące usług, których moment rozpoczęcia i zakończenia przypadają w różnych okresach sprawozdawczych, ujmuje się na podstawie stopnia zaawansowania usługi, jeżeli można w wiarygodny sposób wycenić wynik z transakcji, w innych przypadkach, przychody ujmuje się tylko do wysokości kosztów poniesionych do danego dnia, nie wyższych jednak od kosztów, które Grupa spodziewa się odzyskać.

W 2016 roku oraz 2015 roku Grupa nie zidentyfikowała wiodących klientów, z którymi zrealizowałaby indywidualnie przychody ze sprzedaży przekraczające poziom 10% łącznych przychodów ze sprzedaży Grupy ORLEN.

7.1.2. Podział geograficzny przychodów ze sprzedaży - zaprezentowany według kraju siedziby zleceniodawcy

Pozycja pozostałe kraje zawiera głównie sprzedaż zrealizowaną dla klientów ze Szwajcarii, Ukrainy, Węgier, Słowacji, Wielkiej Brytanii, Holandii, Kanady oraz Austrii.

7.1.3. Koszty według rodzaju

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Koszty

Koszt własny sprzedaży obejmuje koszt sprzedanych wyrobów, towarów, materiałów i usług oraz odpisy wartości zapasów do ich cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania. Koszty są korygowane o zyski lub straty z tytułu rozliczenia instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne dotyczące powyższych kosztów.
Koszty sprzedaży obejmują koszty pośrednictwa w sprzedaży, koszty handlowe, koszty reklamy i promocji oraz koszty dystrybucji.
Koszty ogólnego zarządu obejmują koszty związane z zarządzaniem i administrowaniem Grupą jako całością.

7.1.4. Pozostałe przychody operacyjne

Pozycja kary i odszkodowania w 2016 roku obejmuje głównie kwotę częściowego rozliczenia szkody otrzymaną od ubezpieczycieli w związku z awarią instalacji do produkcji etylenu w Grupie Unipetrol z sierpnia 2015 roku w kwocie 1 280 mln PLN. Szczegółowe informacje zostały zawarte w nocie 7.4.4.

7.1.5. Pozostałe koszty operacyjne

7.1.6. Przychody i koszty finansowe

7.1.6.1. Przychody finansowe

7.1.6.2. Koszty finansowe

7.1.6.3. Odsetki netto

7.1.6.4. Strata z tytułu różnic kursowych

7.1.7. Podatek dochodowy

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Podatek dochodowy

Podatek dochodowy obejmuje podatek bieżący oraz odroczony. Bieżący podatek dochodowy jest to kwota ustalona na podstawie przepisów podatkowych, która jest naliczona od dochodu do opodatkowania za dany okres i ujmuje się jako zobowiązanie w kwocie, w jakiej nie został zapłacony lub należność, jeśli kwota dotychczas zapłacona z tytułu bieżącego podatku dochodowego przekracza kwotę do zapłaty.
Aktywa i zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego traktowane są w całości jako długoterminowe i nie podlegają dyskontowaniu oraz podlegają kompensacie na poziomie sprawozdań jednostkowych poszczególnych spółek z Grupy,  jeżeli istnieje możliwy do wyegzekwowania tytuł prawny do przeprowadzania kompensat ujmowanych kwot.

7.1.7.1. Różnice pomiędzy kwotą podatku dochodowego wykazanego w wyniku finansowym a kwotą obliczoną według stawki od zysku przed opodatkowaniem

Na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku Grupa posiadała nierozliczone straty podatkowe dotyczące głównie spółek z Grupy ORLEN Lietuva, z Grupy Unipetrol i Grupy Anwil w łącznej wysokości odpowiednio 410 mln PLN i 1 155 mln PLN, dla których nie rozpoznano aktywów z tytułu podatku odroczonego z powodu braku pewności odnośnie możliwości rozliczenia tych strat w przyszłości.

7.1.7.2 Podatek odroczony

Na dzień 31 grudnia 2016 roku aktywa oraz zobowiązania z tytułu podatku odroczonego wyniosły odpowiednio 167 mln PLN oraz 809 mln PLN.

7.1.7.3. Podatek dochodowy (zapłacony)

 
7.2. NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO SPRAWOZDANIA Z SYTUACJI FINANSOWEJ

7.2.1. Rzeczowe aktywa trwałe

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Rzeczowe aktywa trwałe
Wartość początkową rzeczowych aktywów trwałych ustala się w cenie nabycia lub w koszcie wytworzenia z uwzględnieniem otrzymanych dotacji do aktywów. Rzeczowe aktywa trwałe wycenia się i wykazuje w sprawozdaniu z sytuacji finansowej sporządzanym na koniec okresu sprawozdawczego w wartości księgowej netto stanowiącej cenę nabycia lub koszt wytworzenia pomniejszony o umorzenie i odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości, oraz otrzymane dotacje do aktywów.
Koszty istotnych remontów, napraw i okresowych przeglądów są zaliczane do rzeczowych aktywów trwałych.
Rzeczowe aktywa trwałe amortyzuje się metodą liniową, a w uzasadnionych przypadkach metodą naturalną (katalizatory, aktywa z tytułu zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych).
Poszczególne części składowe rzeczowych aktywów trwałych, których wartość jest istotna w stosunku do wartości całego składnika rzeczowych aktywów trwałych, amortyzowane są oddzielnie, zgodnie z okresem ich użytkowania.
Stosowane są następujące typowe okresy użytkowania rzeczowych aktywów trwałych:

• Budynki i budowle: 10-40 lat
• Urządzenia techniczne i maszyny: 4-35 lat
• Środki transportu i pozostałe rzeczowe aktywa trwałe: 2-20 lat

Metodę amortyzacji, wartość końcową oraz okres użytkowania składnika aktywów weryfikuje się co najmniej na koniec każdego roku. W przypadku wystąpienia takiej konieczności, korekt odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w okresach następnych (prospektywnie).

Dotacje
Dotacje są ujmowane, jeżeli istnieje uzasadniona pewność, że dotacja zostanie uzyskana oraz spełnione zostaną wszystkie związane z nią warunki.
Dotacje dotyczące składników aktywów są ujmowane jako pomniejszenie wartości księgowej składnika aktywów i w efekcie zmniejszenie odpisów amortyzacyjnych na przestrzeni okresu użytkowania składnika aktywów.

Działalność poszukiwań i wydobycia zasobów mineralnych
W ramach działalności poszukiwań i wydobycia zasobów mineralnych przyjmuje się następującą klasyfikację etapów:

Etap poszukiwania i oceny zasobów mineralnych:

• nabycie praw do poszukiwań złóż, poszukiwania złóż i rozpoznania złóż, które ujmuje się zgodnie z metodą skutecznych wysiłków,
• nakłady na odwierty poszukiwawcze i rozpoznawcze,
• pozostałe nakłady, które można bezpośrednio przypisać do faz poszukiwań i rozpoznania złóż, które podlegają aktywowaniu.

Grupa dokonuje corocznego przeglądu nakładów poniesionych w fazie poszukiwania i rozpoznania złóż w celu potwierdzenia dalszego zamiaru prowadzenia prac. Jeżeli prace zakończą się niepowodzeniem, nakłady ujęte początkowo jako aktywa ujmuje się w kosztach bieżącego okresu.
W momencie stwierdzenia technicznej wykonalności i ekonomicznej opłacalności wydobycia nakłady poniesione w fazie poszukiwania i rozpoznania złóż ujmuje się jako aktywa z tytułu zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych w ramach rzeczowych aktywów trwałych.

Etapy zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych

Nakłady ponoszone w ramach etapów zagospodarowania i wydobycia złóż podlegają aktywowaniu i amortyzacji metodą naturalną kalkulowaną proporcjonalnie do wielkości wydobycia złóż węglowodorów na podstawie jednostki wydobycia (unit-of-production). Grupa kalkuluje amortyzację wszystkich składników aktywów z tytułu zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych (w tym ich znaczących komponentów) na podstawie wielkości udokumentowanych złóż (proved plus probable reserves). W przypadku istotnej zmiany wielkości szacowanych złóż, na dzień sprawozdawczy dokonuje się ujęcia lub odwrócenia wcześniej ujętych odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. W przypadku wykonania odwiertów rozpoznawczych na już eksploatowanym złożu, Grupa dokonuje analizy, czy aktywowane nakłady umożliwią powstanie nowych otworów eksploatacyjnych. Jeśli tak nie jest nakłady te ujmuje się w kosztach bieżącego okresu.

PROFESJONALNY OSĄD

Nakłady na aktywa z tytułu poszukiwania i oceny zasobów mineralnych
Stosowanie polityki rachunkowości Grupy w odniesieniu do nakładów poniesionych na aktywa z tytułu poszukiwania złóż i oceny zasobów mineralnych wymaga oceny, czy przyszłe korzyści ekonomiczne, będące wynikiem wydobycia lub sprzedaży są prawdopodobne bądź nie istnieją jeszcze przesłanki pozwalające na oszacowanie zasobów. Przy oszacowaniu zasobów Grupa dokonuje estymacji przyszłych zdarzeń i okoliczności, w tym określenia czy wydobycie będzie uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia.

SZACUNKI

Szacowane okresy użytkowania rzeczowych aktywów trwałych
Grupa weryfikuje okresy użytkowania składników rzeczowych aktywów trwałych na koniec każdego roku, ze skutkiem od początku roku następnego. Zastosowanie w 2016 roku okresów użytkowania składników rzeczowego majątku trwałego z roku 2015 spowodowałoby zwiększenie amortyzacji o 40 mln PLN.

Działalność poszukiwań i wydobycia zasobów mineralnych
Grupa szacuje wielkość zasobów na podstawie interpretacji dostępnych danych geologicznych i na bieżąco je weryfikuje w oparciu o efekty kolejnych odwiertów, próbną eksploatację, rzeczywiste wydobycie oraz czynniki ekonomiczne takie jak: ceny węglowodorów, warunki umowne czy plany inwestycyjne. Grupa dokonuje także szacunków kosztów niezbędnych do poniesienia w celu likwidacji odwiertów produkcyjnych i infrastruktury związanej z nimi.

Remediacja środowiska gruntowo-wodnego
Grupa szacuje poziom kapitalizowanych rezerw dotyczących rzeczowych aktywów trwałych, które z istotnym prawdopodobieństwem są potrzebne na cele remediacji środowiska gruntowo-wodnego terenów stacji paliw, terminali paliw, baz paliw i terenów zakładów produkcyjnych.

^* Zwiększenia/(Zmniejszenia) netto odpisów aktualizujących obejmują utworzenie, odwrócenie, wykorzystanie, reklasyfikacje
W 2016 oraz w 2015 roku zwiększenia/(zmniejszenia) netto odpisów aktualizujących obejmują odpowiednio: utworzenie i odwrócenie netto w kwocie 148 mln PLN i (993) mln PLN, wykorzystanie z tytułu sprzedaży/likwidacji w kwocie 157 mln PLN i 57 mln PLN oraz reklasyfikacje do aktywów przeznaczonych do sprzedaży i z tytułu zmian w składzie Grupy w kwocie 12 mln PLN i 139 mln PLN.

Stopa kapitalizacji zastosowana do wyliczenia aktywowanych kosztów finansowania zewnętrznego za 2016 rok i za 2015 rok wyniosła odpowiednio 1,14% i 1,44%.
Wartość księgowa brutto w pełni zamortyzowanych rzeczowych aktywów trwałych będących nadal w użytkowaniu na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wyniosła odpowiednio 5 086 mln PLN oraz 4 711 mln PLN.
Informacje dotyczące rzeczowych aktywów trwałych, które stanowiły zabezpieczenie kredytów Grupy przedstawiono w nocie ‎7.2.6.1.1.

7.2.2. Wartości niematerialne

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Wartości niematerialne

Składnik aktywów niematerialnych początkowo wycenia się w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia i wykazuje w sprawozdaniu finansowym sporządzanym na koniec okresu sprawozdawczego w wartości księgowej netto z uwzględnieniem otrzymanych dotacji.
Wartości niematerialne o określonym okresie użytkowania amortyzuje się metodą liniową począwszy od chwili, gdy są one gotowe do użycia.
Typowe okresy użytkowania wartości niematerialnych wynoszą od 2 do 10 lat dla oprogramowania oraz od 2 do 15 lat dla koncesji, licencji, praw do patentów oraz podobnych wartości.
Metodę amortyzacji oraz okres użytkowania składnika wartości niematerialnych weryfikuje się co najmniej na koniec każdego roku.

Wartość firmy
Na dzień połączenia jednostek gospodarczych wartość firmy podlega przypisaniu do ośrodków wypracowujących środki pieniężne (tzw. CGU – cash generating unit) jednostki przejmującej, które zgodnie z oczekiwaniami, mają odnieść korzyści z tytułu synergii uzyskanej w wyniku takiego połączenia.
Po połączeniu, jednostka przejmująca wycenia wartość firmy w kwocie ustalonej na dzień przejęcia pomniejszonej o odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.
Ośrodek wypracowujący środki pieniężne, do którego została przypisana wartość firmy poddaje się testom na utratę wartości corocznie, a także gdy wystąpią przesłanki wskazujące na utratę jego wartości.

Prawa majątkowe
Główną pozycją praw majątkowych są uprawnienia do emisji CO₂, nie podlegające amortyzacji, które są poddawane analizie pod kątem utraty wartości.
Otrzymane nieodpłatnie uprawnienia ujmuje się i prezentuje w wartościach niematerialnych w korespondencji z przychodami przyszłych okresów w wartości godziwej ustalonej na dzień ich zarejestrowania. Zakupione uprawnienia ujmowane są w cenie nabycia.
Na szacowaną w okresie sprawozdawczym emisję CO₂ tworzy się rezerwę w ciężar kosztów działalności podstawowej (podatki i opłaty).
Dotacje rozlicza się w systematyczny sposób w poszczególnych okresach sprawozdawczych, aby zapewnić współmierność z odnośnymi kosztami, które dotacje mają w zamierzeniu kompensować.
Rozchód uprawnień ujmowany jest według metody FIFO (ang. First In First Out, tzn. Pierwsze Weszło Pierwsze Wyszło) w ramach poszczególnych rodzajów uprawnień (EUA, CER).
Do praw majątkowych zalicza się ponadto certyfikaty energetyczne.

SZACUNKI

Szacowane okresy użytkowania wartości niematerialnych

Grupa weryfikuje okresy użytkowania składników wartości niematerialnych na koniec każdego roku, ze skutkiem od początku roku następnego. Zastosowanie w 2016 roku okresów użytkowania składników wartości niematerialnych z 2015 roku nie spowodowałoby istotnych zmian kosztów amortyzacji.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wartości niematerialne wytworzone we własnym zakresie wyniosły odpowiednio 108 mln PLN oraz 67 mln PLN.

Zmiana stanu pozostałych wartości niematerialnych

^* Zwiększenia/(Zmniejszenia) netto odpisów aktualizujących obejmują utworzenie, odwrócenie, wykorzystanie, reklasyfikacje
W 2016 roku zwiększenia/(zmniejszenia) netto odpisów aktualizujących obejmują: utworzenie i odwrócenie netto w kwocie (3) mln PLN oraz wykorzystanie i reklasyfikacje.
^** Pozostałe zwiększenia/(zmniejszenia) praw majątkowych w wartości księgowej netto obejmują głównie rozliczenie transakcji terminowych, nieodpłatne nabycie oraz rozliczenie praw za 2015 rok i za 2014 rok

Wartość księgowa brutto w pełni zamortyzowanych wartości niematerialnych będących nadal w użytkowaniu na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wyniosła odpowiednio 586 mln PLN oraz 506 mln PLN.

7.2.2.1. Prawa majątkowe

Zmiana stanu posiadanych uprawnień do emisji CO₂ za 2016 rok.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku wartość rynkowa jednego uprawnienia EUA wyniosła 28,93 PLN (co odpowiada 6,54 EUR według kursu na dzień 31 grudnia 2016 roku) (źródło: www.theice.com).
Grupa na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku ujęła w pozycji prawa majątkowe uprawnienia do energii kolorowych w kwocie odpowiednio 11 mln PLN oraz 10 mln PLN. W 2016 roku Grupa rozpoznała  otrzymane nieodpłatnie uprawnienia do energii kolorowych w kwocie 95 mln PLN.

Dodatkowo na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku w pozycji należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności Grupa ujęła należne prawa majątkowe do emisji CO₂ w kwocie odpowiednio 11 mln PLN i 18 mln PLN oraz do energii kolorowych w kwocie 3 mln PLN oraz 32 mln PLN (nota 7.2.5.2).

7.2.3. Aktywa w podziale na segmenty operacyjne oraz aktywa trwałe w podziale na obszary geograficzne

Do segmentów operacyjnych przyporządkowuje się wszystkie aktywa z wyjątkiem aktywów finansowych, aktywów podatkowych oraz środków pieniężnych. Aktywa użytkowane wspólnie przez segmenty operacyjne przydziela się na podstawie przychodów generowanych przez poszczególne segmenty operacyjne.

Aktywa trwałe w podziale na obszary geograficzne obejmują rzeczowe aktywa trwałe (nota 7.2.1), wartości niematerialne (nota 7.2.2), nieruchomości inwestycyjne oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów (nota 7.2.8).

7.2.4. Utrata wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Utrata wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych
Na koniec okresu sprawozdawczego Grupa ocenia, czy istnieją przesłanki wskazujące na to, że mogła nastąpić utrata wartości lub odwrócenie odpisu aktualizującego któregoś ze składników aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne (tzw. CGU – cash generating unit).
Aktywa, które samodzielnie nie generują przepływów pieniężnych, grupuje się na najniższym poziomie, na jakim powstają przepływy pieniężne niezależne od przepływów z innych aktywów (CGU). Wartość odzyskiwalna ustalana jest na poziomie CGU, do którego dany składnik aktywów należy.
Utworzenie i odwrócenie odpisów aktualizujących wartość rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych ujmuje się w pozostałej działalności operacyjnej.

SZACUNKI

Utrata wartości rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych
Zarząd dokonuje oceny, czy istnieją przesłanki wskazujące na możliwość wystąpienia utraty wartości pojedynczych składników aktywów lub ośrodków wypracowujących środki pieniężne. Wystąpienie przesłanki wskazującej na możliwość utraty wartości wymaga oszacowania wartości odzyskiwalnej.

Odpisy aktualizujące netto wartość rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych

Na dzień 31 grudnia 2016 roku Grupa ORLEN zidentyfikowała przesłanki do przeprowadzenia testów na utratę wartości aktywów zgodnie z MSR 36 „Utrata wartości aktywów” związane z przyjęciem w dniu 15 grudnia 2016 roku przez Zarząd i Radę Nadzorczą PKN ORLEN Strategii Grupy ORLEN na lata 2017-2021 („Strategia”).
Założenia Strategii Grupy ORLEN obejmują między innymi wzrost gospodarczy na kluczowych rynkach działalności Grupy ORLEN, wzrost cen ropy wynikający z konieczności zastępowania naturalnych spadków wydobycia przez produkcje z coraz droższych źródeł oraz ograniczenia inwestycji w ostatnich latach, stabilizację marży downstream na poziomie niższym niż obserwowany w ostatnich 2 latach oraz dalszy wzrost presji regulacyjnej, zwłaszcza w zakresie gospodarki niskoemisyjnej i ochrony środowiska. Założenia makroekonomiczne zostały wypracowane w oparciu o dostępne na rynku źródła wiedzy branżowych agencji analitycznych, prognozy analityków bankowych, wiedzy eksperckiej Grupy ORLEN.

Z uwagi na brak podstaw do wiarygodnego szacunku ceny, po której odbyłaby się potencjalna transakcja sprzedaży aktywów Grupy jako wartość odzyskiwalną poszczególnych jej aktywów przyjęto ich wartość użytkową zgodnie z zapisami MSR 36.20.
Testy zostały przeprowadzone w oparciu o stan aktywów Grupy ORLEN na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz przepływy pieniężne netto prognozowane w zatwierdzonym w ramach Strategii Planie Średnioterminowym, dyskontowane do ich wartości bieżącej przy zastosowaniu stóp dyskontowych odzwierciedlających bieżące rynkowe oszacowania wartości pieniądza w czasie oraz ryzyka typowe dla wycenianych aktywów.
Stopy dyskonta wyliczone zostały jako średnioważony koszt zaangażowania kapitału własnego i obcego. Źródła wskaźników makroekonomicznych niezbędnych do określenia stopy dyskonta stanowiły publikacje prof. Aswatha Damodarana (źródło: http://pages.stern.nyu.edu), notowania obligacji rządowych oraz agencji rządowych dostępne na dzień 31 grudnia 2016 roku.

Struktura stóp dyskontowych zastosowanych w ramach testów na utratę wartości aktywów według głównych ośrodków generowania przepływów pieniężnych w Grupie ORLEN na dzień 31 grudnia 2016 roku

Jednocześnie, ORLEN Upstream Sp. z o.o. dokonała oceny zasadności kontynuacji prac poszukiwawczych na koncesjach zlokalizowanych na terenie woj. mazowieckiego, lubelskiego, łódzkiego oraz małopolskiego i podjęła decyzję o kontynuacji dalszych prac poszukiwawczych na tych koncesjach jedynie w zakresie wybranych, najbardziej perspektywicznych obszarów poszukiwań konwencjonalnych.

W rezultacie w IV kwartale 2016 roku ujęto efekty odwrócenia odpisu aktualizującego wartość aktywów rafineryjnych Grupy Unipetrol w kwocie 315 mln PLN oraz utworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów poszukiwawczych Grupy ORLEN Upstream w Polsce w wysokości (72) mln PLN i aktywów ORLEN Oil w wysokości (55) mln PLN.
W ramach powyższych testów zastosowano stopy dyskontowe w wysokości 8% dla aktywów rafineryjnych Grupy Unipetrol oraz 9,57% dla aktywów ORLEN Oil.

Analiza wrażliwości wartości użytkowej aktywów rafineryjnych Grupy Unipetrol w ramach testów przeprowadzonych na dzień 31 grudnia 2016 roku

 Analiza wrażliwości wartości użytkowej aktywów ORLEN Oil w ramach testów przeprowadzonych na dzień 31 grudnia 2016 roku

Odpisy aktualizujące wartość rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych w 2015 roku

W IV kwartale 2015 roku ujęto odpis aktualizujący wartość aktywów z tytułu zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych w spółce ORLEN Upstream Kanada należącej do Grupy ORLEN Upstream w wysokości (423) mln PLN.
Wartość godziwa aktywów z tytułu zagospodarowania i wydobycia zasobów mineralnych w Kanadzie na dzień 31 grudnia 2015 roku została ustalona na bazie prognozowanych cen ropy naftowej oraz ewaluacji zasobów opracowanej przez niezależną firmę zgodnie ze standardami zawodowymi obowiązującymi na rynku kanadyjskim. Prognozowane przepływy pieniężne netto wykorzystane na potrzeby szacowania wartości godziwej aktywów były dyskontowane do ich wartości bieżącej przy zastosowaniu bazowej stopy dyskontowej w wysokości 9%, która odzwierciedlała bieżące rynkowe oszacowane wartości pieniądza w czasie oraz ryzyko typowe dla wycenianych aktywów na rynku kanadyjskim.

Analiza wrażliwości wartości użytkowej aktywów spółki ORLEN Upstream Kanada w ramach testów przeprowadzonych na dzień 31 grudnia 2015 roku

W II kwartale 2015 roku Grupa ORLEN Upstream ustaliła, w oparciu o zgromadzone w wyniku dotychczasowych prac dane, najbardziej perspektywiczne obszary dalszych poszukiwań węglowodorów w Polsce. Zawężenie obszaru poszukiwań wpłynęło na częściowy odpis wartości aktywów z tytułu poszukiwania i rozpoznania zasobów mineralnych w kwocie (429) mln PLN.
Wartość godziwa aktywów z tytułu poszukiwań i oceny zasobów mineralnych została ustalona na bazie analizy przyszłych przepływów pieniężnych, w których wzięto pod uwagę aktualne i prognozowane ceny węglowodorów, spodziewane zmiany w otoczeniu regulacyjnym oraz prawdopodobieństwo sukcesu/porażki i długoterminowe prognozy produkcji. Prognozowane przepływy pieniężne netto wykorzystane na potrzeby szacowania wartości godziwej aktywów były dyskontowane do ich wartości bieżącej przy zastosowaniu stopy dyskontowej na poziomie 8,99%, co odzwierciedlało rynkowe oszacowanie wartości pieniądza w czasie oraz ryzyko typowe dla odpowiednich aktywów na rynku polskim.

Analiza wrażliwości wartości użytkowej aktywów spółki ORLEN Upstream w ramach testów przeprowadzonych na dzień 30 czerwca 2015 roku

Przy obniżeniu cen o 5% odpisywana jest cała wartość aktywów podlegających testowi, przy każdej z analizowanych stóp dyskonta.

W wyniku awarii instalacji do produkcji etylenu w Litvinowie (Grupa Unipetrol) w sierpniu 2015 roku utworzono w III kwartale 2015 roku odpisy aktualizujące wartość rzeczowych aktywów trwałych w wysokości (93) mln PLN przeliczone kursem z dnia 30 września 2015 roku (co odpowiada około (597) mln CZK).

7.2.5. Kapitał pracujący

^*Kapitał pracujący: Zapasy + Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności - Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania 

7.2.5.1. Zapasy

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zapasy
Zapasy, w tym zapasy obowiązkowe są to produkty, półprodukty i produkty w toku, towary i materiały.
Produkty, półprodukty i produkty w toku wycenia się na moment początkowego ujęcia według kosztu wytworzenia. Przez koszty wytworzenia należy rozumieć koszty wsadu i koszty przerobu produktów, półproduktów i produktów w toku przypadających na okres ich wytworzenia. Koszty wytworzenia obejmują także alokację stałych i zmiennych pośrednich kosztów produkcji, ustalonych dla normalnego poziomu produkcji.
Produkty, półprodukty i produkty w toku wycenia się na koniec okresu sprawozdawczego według kosztu wytworzenia lub też według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z kwot jest niższa. Rozchody produktów, półproduktów i produktów w toku ujmuje się według średnioważonych kosztów ich wytworzenia. Towary i materiały wycenia się na moment początkowego ujęcia w cenie nabycia natomiast na koniec okresu sprawozdawczego w cenie nabycia lub według wartości netto możliwej do uzyskania, w zależności od tego, która z kwot jest niższa. Rozchody towarów i materiałów ujmuje się według cen średnioważonych nabycia.
Wartość początkowa zapasów jest korygowana o zyski lub straty z tytułu rozliczenia instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne ich dotyczących.
Testy sprawdzające utratę wartości poszczególnych pozycji zapasów przeprowadza się na bieżąco w trakcie okresu sprawozdawczego. Przecenie do poziomu cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania podlegają zapasy, które utraciły swoje cechy użytkowe,  przydatność lub spadły ich ceny sprzedaży.
Wartości materiałów przeznaczonych do wykorzystania w procesie produkcji nie odpisuje się poniżej ceny nabycia, jeżeli oczekuje się, że produkty, do produkcji których będą wykorzystane, zostaną sprzedane za kwoty wyższe lub równe kosztom wytworzenia. Jeżeli jednak koszt wytworzenia produktów będzie wyższy od wartości netto możliwej do uzyskania, wartość materiałów odpisuje się do poziomu wartości netto możliwej do uzyskania.
Utworzenie i odwrócenie odpisów aktualizujących wartość zapasów ujmuje się w koszcie własnym sprzedaży.

SZACUNKI

Wartości netto możliwe do uzyskania ze sprzedaży zapasów
Ustalenie odpisów wartości zapasów wymaga oszacowania ich wartości netto możliwych do uzyskania bazując na najbardziej aktualnych cenach sprzedaży na moment dokonania szacunków.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wartość zapasów obowiązkowych ujęta w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym wyniosła odpowiednio 4 109 mln PLN oraz 4 534 mln PLN.

Zmiana stanu odpisów aktualizujących wartość zapasów do wartości netto możliwej do uzyskania

W 2016 roku oraz w 2015 roku utworzenie oraz odwrócenie odpisów aktualizujących wartość zapasów do wartości netto możliwej do uzyskania dotyczyło głównie segmentu downstream i wyniosło odpowiednio (42) mln PLN oraz (170) mln PLN. 

7.2.5.2. Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Należności
Należności, w tym należności z tytułu dostaw i usług, wycenia się na dzień ich powstania w wartości godziwej, a następnie według zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej z uwzględnieniem odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości.
Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości należności tworzone są w oparciu o indywidualne analizy z uwzględnieniem wartości posiadanych zabezpieczeń oraz możliwości kompensat wzajemnych wierzytelności.
Utworzenie i odwrócenie odpisów aktualizujących wartość należności ujmowane jest w pozostałej działalności operacyjnej dla należności głównych oraz w działalności finansowej dla odsetek za nieterminową płatność.

SZACUNKI

Utrata wartości należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych należności

Zarząd dokonuje oceny, czy istnieją przesłanki wskazujące na możliwość wystąpienia utraty wartości należności uwzględniając przyjęte procedury wewnętrzne, w tym biorąc pod uwagę indywidualnie oceny kontrahentów pod kątem ryzyka kredytowego.

^*Pozycja pozostałe obejmuje odszkodowanie od ubezpieczycieli należne na dzień 31 grudnia 2016 roku Grupie Unipetrol w kwocie 222 mln PLN

Podział aktywów finansowych denominowanych w walutach obcych został zaprezentowany w nocie 7.3.5.2. Podział należności od jednostek powiązanych przedstawiono w nocie 7.4.6.

7.2.5.2.1. Analiza wiekowa należności

W oparciu o analizę sald należności dokonano podziału kontrahentów:

• Grupa I – kontrahenci z bardzo dobrą lub dobrą historią współpracy w danym roku,
• Grupa II – pozostali kontrahenci.

Podział należności nieprzeterminowanych

Podział należności przeterminowanych, dla których na koniec okresu sprawozdawczego nie nastąpiła utrata wartości 

7.2.5.2.2. Zmiana stanu odpisów aktualizujących wartość należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałych należności 

7.2.5.3. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania  

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zobowiązania
Zobowiązania, w tym zobowiązania z tytułu dostaw i usług, wycenia się na dzień ich powstania w wartości godziwej powiększonej, a następnie według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej.

Podział zobowiązań finansowych denominowanych w walutach obcych został zaprezentowany w nocie ‎7.3.5.2. Podział zobowiązań od jednostek powiązanych przedstawiono w nocie 7.4.6.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku w Grupie nie wystąpiły istotne zobowiązania przeterminowane.

7.2.6. Dług netto i zarządzanie kapitałem

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Dług netto
Grupa definiuje dług netto jako: długoterminowe i krótkoterminowe kredyty, pożyczki i obligacje pomniejszone o środki pieniężne i ich ekwiwalenty.
Środki pieniężne obejmują gotówkę w kasie i na rachunkach bankowych. Ekwiwalenty środków pieniężnych są krótkoterminowymi inwestycjami o dużej płynności (o pierwotnym terminie zapadalności do trzech miesięcy), łatwo wymienialnymi na określone kwoty środków pieniężnych oraz narażonymi na nieznaczne ryzyko zmiany wartości. Wycenę i rozchód środków pieniężnych w walutach obcych ustala się przy zastosowaniu metody FIFO (ang. First In First Out, tzn. Pierwsze Weszło Pierwsze Wyszło).
Grupa do oceny poziomu zadłużenia wykorzystuje wskaźniki: dźwigni finansowej netto (dług netto / kapitał własny (wyliczone według stanu na koniec okresu) x 100%) oraz wskaźnik dług netto / EBITDA przed odpisami aktualizującymi netto.

Zmiana stanu długu netto

7.2.6.1. Kredyty, pożyczki i obligacje

Grupa ORLEN opiera swoje finansowanie o stałe i zmienne stopy procentowe. W zależności od waluty finansowania są to odpowiednie stopy międzybankowe powiększone o marżę. Marża odzwierciedla ryzyko związane z finansowaniem Grupy oraz zależna jest, w przypadku niektórych umów o charakterze długoterminowym, od poziomu wskaźnika długu netto / EBITDA.

W dniu 10 marca 2017 roku PKN ORLEN dokonał wcześniejszej spłaty kredytu długoterminowego w kwocie 763 mln PLN wraz z należnymi odsetkami, termin spłaty kredytu zgodnie z umową przypadał na 2025 rok. Umowa kredytowa umożliwiała przedterminową spłatę na wniosek pożyczkobiorcy.

7.2.6.1.1. Kredyty

- w podziale na waluty (w przeliczeniu na PLN) / według rodzaju stopy procentowej

Na dzień 31 grudnia 2016 roku niewykorzystane otwarte linie kredytowe (nota 7.3.5.4) powiększone o należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności (nota 7.2.5.2) oraz środki pieniężne i ich ekwiwalenty przewyższały zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania (nota ‎7.2.5.3) o 11 144 mln PLN.
Grupa zabezpiecza częściowo przepływy pieniężne związane z płatnościami odsetkowymi dotyczącymi zewnętrznego finansowania w EUR i USD wykorzystując w tym celu swapy procentowe (IRS).
W okresie objętym niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym ani po dniu sprawozdawczym nie wystąpiły przypadki niewywiązania się ze spłaty kapitału bądź odsetek z tytułu kredytów.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku w Grupie nie wystąpił zastaw na rzeczowych aktywach trwałych, które stanowiły zabezpieczenie kredytów. Na dzień 31 grudnia 2015 zastaw na rzeczowych aktywach trwałych stanowiący zabezpieczenie kredytu wyniósł 997 mln PLN a kredyty zabezpieczone tymi aktywami wyniosły
361 mln PLN.

7.2.6.1.2. Obligacje

- w podziale na waluty (w przeliczeniu na PLN)

- według rodzaju stopy procentowej

^* przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2014
^**przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016

Różnica pomiędzy wartością nominalną obligacji, a ich wartością księgową wynika z wyceny obligacji według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej.

7.2.6.2. Polityka zarządzania kapitałem własnym

Zarządzanie kapitałem własnym prowadzone jest w skali Grupy i ma na celu zapewnienie zdolności Grupy do kontynuowania działalności przy jednoczesnej maksymalizacji rentowności dla akcjonariuszy.

Monitorowane są w szczególności następujące wskaźniki:

• dźwignia finansowa netto Grupy - na dzień 31 grudnia 2016 roku i 31 grudnia 2015 roku wskaźnik wyniósł odpowiednio 11,5% oraz 28,1%;
• poziom dywidendy przypadającej na akcje zwykłe – uzależniony jest od sytuacji finansowej Grupy. W 2016 roku oraz w 2015 roku wypłacono dywidendę w kwotach odpowiednio 2 PLN na akcję oraz 1,65 PLN na akcję.

7.2.7. Kapitał własny

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Kapitał podstawowy
Kapitał wniesiony przez akcjonariuszy wykazywany według wartości nominalnej, w wysokości zgodnej z aktem założycielskim Jednostki Dominującej oraz wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego.
Kapitał podstawowy na dzień 31 grudnia 1996 roku, na podstawie MSR 29 § 24 i 25, został przeszacowany w oparciu o miesięczne wskaźniki wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej
Tworzony z nadwyżki ceny emisyjnej akcji powyżej ich wartości nominalnej pomniejszonej o koszty tej emisji. Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej na dzień 31 grudnia 1996 roku, na podstawie MSR 29 § 24 i 25, został przeszacowany w oparciu o miesięczne wskaźniki wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń
Wynika z wyceny i z rozliczenia instrumentów zabezpieczających spełniających wymogi rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych.

Różnice kursowe z przeliczenia jednostek działających za granicą
Efekt przeliczenia sprawozdań finansowych zagranicznych spółek Grupy na PLN w ramach procedur konsolidacyjnych.

Zyski zatrzymane obejmują:

• kapitał zapasowy tworzony i wykorzystywany zgodnie z Ustawą Kodeks Spółek Handlowych,
• zyski i straty aktuarialne dotyczące świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia,
• zysk/stratę bieżącego okresu sprawozdawczego,
• pozostałe kapitały tworzone i wykorzystywane według zasad określonych przepisami prawa.

7.2.7.1. Kapitał podstawowy

Kapitał zakładowy Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN S.A.  zgodnie z Krajowym Rejestrem Sądowym wynosi na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku 535 mln PLN i podzielony jest na 427 709 061 akcji zwykłych o wartości nominalnej 1,25 PLN każda. 

Każda nowa emisja akcji w Polsce jest oznaczana jako kolejna seria. Akcje wszystkich powyższych serii mają takie same prawa.

Struktura akcjonariatu

^{* Akcjonariusze posiadający bezpośrednio lub pośrednio poprzez podmioty zależne co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy PKN ORLEN S.A. z dnia 24 stycznia 2017 roku.}

7.2.7.2. Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej

7.2.7.3. Kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń

W dniu 30 czerwca 2016 roku, dokonano spłaty transzy kredytu, w przypadku którego stosowano rachunkowość zabezpieczeń przepływów odsetkowych. W związku z tym dalsza wycena instrumentów ujmowana jest w wyniku finansowym, zaś część efektywna wyceny na dzień spłaty została zatrzymana na kapitale w kwocie (106) mln PLN. W momencie wystąpienia oczekiwanych przepływów pieniężnych, kwota ta zostanie rozliczona jako korekta kosztów odsetkowych. 

7.2.7.4. Zyski zatrzymane

7.2.7.5. Kapitał własny przypadający udziałom niekontrolującym

 Skrócone informacje finansowe GRUPY UNIPETROL

W 2016 roku oraz w 2015 roku nie wystąpiły znaczące ograniczenia w jednostkach zależnych z istotnym udziałem niekontrolującym wynikające z umów kredytowych, wymogów regulacyjnych i innych ustaleń umownych, które ograniczałyby dostęp do aktywów oraz rozliczania zobowiązań Grupy. 

7.2.7.6. Propozycja podziału zysku Jednostki Dominującej za 2016 rok

Polityka dywidendowa Grupy zakłada stopniowe zwiększanie poziomu dywidendy na akcję z uwzględnieniem realizacji strategicznych celów finansowych oraz prognoz dotyczących sytuacji makroekonomicznej. Metoda ta nie wiąże dywidendy z zyskiem netto, który w obszarze działalności Grupy ORLEN podlega dużej zmienności i może zawierać elementy o charakterze niegotówkowym, takie jak przeszacowanie wartości aktywów, zapasów czy kredytów zniekształcając obraz bieżącej sytuacji finansowej Grupy.

Uwzględniając sytuację płynnościową i realizację strategicznych celów finansowych, Zarząd PKN ORLEN rekomenduje przeznaczenie  zysku netto PKN ORLEN za rok 2016 w kwocie 5 364 455 552,64 PLN w następujący  sposób: kwotę 1 283 127 183 PLN przeznaczyć na wypłatę dywidendy (3 PLN na 1 akcję), zaś pozostałą kwotę, tj. 4 081 328 369,64 PLN na kapitał zapasowy. Zarząd PKN ORLEN proponuje dzień 14 lipca 2017 roku jako dzień dywidendy oraz 4 sierpnia 2017 roku jako termin wypłaty dywidendy.  Rekomendacja Zarządu zostanie przedstawiona Zwyczajnemu Walnemu Zgromadzeniu PKN ORLEN, które podejmie ostateczną decyzję w tej kwestii.

7.2.7.7. Podział zysku za 2015 rok

Na podstawie art. 395 § 2 pkt. 2 Kodeksu spółek handlowych oraz § 7 ust. 7 pkt. 3 Statutu Jednostki Dominującej, Zwyczajne Walne Zgromadzenie PKN ORLEN S.A., w dniu 3 czerwca 2016 roku, po zapoznaniu się z wnioskiem Zarządu, postanowiło przeznaczyć zysk netto PKN ORLEN za rok 2015 w wysokości 1 047 519 491,84 PLN w następujący  sposób: kwotę 855 418 122 PLN przeznaczyć na wypłatę dywidendy (2 PLN na 1 akcję), zaś pozostałą kwotę, tj. 192 101 369,84  PLN na kapitał zapasowy.

7.2.8. Instrumenty wbudowane i zabezpieczające oraz pozostałe aktywa i zobowiązania

Instrumenty wbudowane i zabezpieczające oraz pozostałe aktywa

Instrumenty wbudowane i zabezpieczające oraz pozostałe zobowiązania

7.2.9. Rezerwy 

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Rezerwy
Rezerwy tworzy się w wysokości stanowiącej najbardziej właściwy szacunek nakładów niezbędnych do wypełnienia obowiązku obecnego na koniec okresu sprawozdawczego.

Ryzyko środowiskowe
Grupa tworzy rezerwę na przyszłe zobowiązania z tytułu kosztów rekultywacji skażonego środowiska gruntowo-wodnego lub eliminacji szkodliwych substancji w przypadku występowania prawnego lub zwyczajowo oczekiwanego obowiązku wykonania tych czynności. Wysokość rezerw podlega okresowej weryfikacji na podstawie ocen zanieczyszczenia obiektów. Zmiany wartości rezerwy zwiększają lub zmniejszają w bieżącym okresie wartość podlegającego rekultywacji składnika aktywów. W przypadku, gdy zmniejszenie rezerwy jest większe od wartości bilansowej składnika aktywów, kwotę tej nadwyżki ujmuje się w wyniku finansowym.

Nagrody jubileuszowe oraz świadczenia po okresie zatrudnienia
Zgodnie z obowiązującymi systemami wynagradzania pracownicy Grupy mają prawo do nagród jubileuszowych wypłacanych po przepracowaniu określonej liczby lat oraz odpraw emerytalnych i rentowych wypłacanych w momencie przejścia na emeryturę lub rentę. Wysokość powyższych nagród i odpraw zależy od stażu pracy oraz średniego wynagrodzenia pracownika.
Nagrody jubileuszowe zalicza się do innych długoterminowych świadczeń pracowniczych, natomiast odprawy emerytalne i rentowe zalicza się do programów określonych świadczeń po okresie zatrudnienia.
Rezerwy są szacowane przez niezależnego aktuariusza i przeszacowywane w przypadku wystąpienia istotnych przesłanek mających wpływ na ich wysokość z uwzględnieniem m.in. rotacji zatrudnienia i planowanego wzrostu wynagrodzeń.
Zyski i straty aktuarialne od świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia ujmuje się w składnikach innych całkowitych dochodów a od pozostałych świadczeń pracowniczych, ujmuje się w wyniku finansowym.

Emisje CO_², certyfikaty energetyczne
Grupa tworzy rezerwę na szacowane koszty emisji CO_². w okresie sprawozdawczym, która jest ujmowana w ciężar kosztów działalności podstawowej (podatki i opłaty). Wartość rezerwy ustala się w oparciu o wartości posiadanych uprawnień z uwzględnieniem zasady FIFO, a w przypadku niedoboru uprawnień na podstawie cen zakupu uprawnień określonych w zawartych kontraktach terminowych lub rynkowych notowań uprawnień do emisji na dzień sprawozdawczy.
Grupa tworzy rezerwę na szacowaną ilość praw do energii i świadectw efektywności energetycznej do umorzenia w okresie sprawozdawczym, która jest ujmowana jako pomniejszenie przychodów ze sprzedaży energii.

Pozostałe rezerwy
Pozostałe rezerwy obejmują głównie rezerwy na toczące się postępowania sądowe i tworzone są na bazie wszystkich dostępnych informacji, w tym opinii niezależnych ekspertów. Grupa tworzy rezerwy w przypadku, gdy na koniec okresu sprawozdawczego na Grupie ciąży obowiązek wynikający ze zdarzeń przeszłych, który można wiarygodnie oszacować i gdy jest prawdopodobne, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wydatkowania środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne.

SZACUNKI

Tworzenie rezerw wymaga dokonania szacunków prawdopodobieństwa wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomicznych oraz określenia wysokości stanowiącej najbardziej wiarygodny szacunek nakładów niezbędnych do wypełnienia obowiązku obecnego na koniec okresu sprawozdawczego. Rezerwy są tworzone, gdy prawdopodobieństwo wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne jest większe niż 50%.

Zmiana stanu rezerw

7.2.9.1. Rezerwa środowiskowa 

Grupa jest prawnie zobowiązana do usuwania zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego w obrębie zakładów produkcyjnych, stacji paliw, terminali paliw oraz baz magazynowych.
Zarząd dokonał szacunków rezerwy na ryzyko środowiskowe na podstawie analiz przygotowanych przez niezależnych ekspertów lub w oparciu o aktualne i przewidywane koszty usunięcia zanieczyszczeń.

W Republice Czeskiej, zobowiązania wynikające z zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego powstałe przed datą prywatyzacji poszczególnych jednostek spoczywają na państwie czeskim. W przypadku zanieczyszczeń, powstałych po tej dacie, obowiązek taki spoczywa na spółkach Grupy.
W 2016 roku w związku z planowanym w 2017 roku zaprzestaniem produkcji chloru z wykorzystaniem elektrolizy rtęciowej w Spolana a.s.  Grupa Unipetrol utworzyła  rezerwę na szacunkowe koszty likwidacji zakładu  do produkcji chloru przy wykorzystaniu elektrolizy rtęciowej w kwocie  około 21 mln PLN.
Na dzień 31 grudnia 2016 roku saldo rezerwy na likwidację i koszty usunięcia zanieczyszczeń w obiekcie wyniosły 27 mln PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 163 mln CZK).

Ponadto na etapie zagospodarowania i wydobycia złóż Grupa tworzy rezerwy na koszty likwidacji odwiertów i infrastruktury wspierającej.
Zwiększenie rezerwy wynika z aktualizacji szacunków wartości bieżącej kwot nakładów niezbędnych do wypełnienia istniejącego obowiązku na dzień sprawozdawczy.

7.2.9.2. Rezerwa na nagrody jubileuszowe i świadczenia po okresie zatrudnienia

Zmiana stanu zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych

Wartość księgowa zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych na dzień 31 grudnia 2016 roku i 31 grudnia 2015 roku jest równa wartości bieżącej.

Zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych w podziale na pracowników aktywnych i emerytów

Średni ważony okres obowiązywania zobowiązania dla świadczeń po okresie zatrudnienia w 2016 roku i w 2015 roku wyniósł odpowiednio: Polska 9 oraz 11 lat, Czechy 10 w obu latach i Litwa, Łotwa, Estonia 10 oraz 14 lat.

W 2016 roku wartość rezerwy na świadczenia pracownicze zmieniła się w efekcie aktualizacji założeń, w głównej mierze w zakresie stopy dyskonta i przewidywanej inflacji oraz zmiany wskaźnika planowanego wzrostu wynagrodzeń. Rezerwa na świadczenia pracownicze oszacowana na bazie założeń z roku 2015 byłaby niższa o (22) mln PLN.

Analiza wrażliwości na zmiany założeń aktuarialnych

Na dzień 31 grudnia 2016 roku Grupa przyjęła następujące założenia aktuarialne, które miały wpływ na wysokość rezerw aktuarialnych dla podmiotów polskich: stopa dyskonta: 3,5%, przewidywana inflacja: 1,3% w roku 2017, 1,5% w roku 2018, 2,5% w pozostałych latach, wskaźnik wzrostu wynagrodzeń: 0% w latach 2017-2018 oraz 2,5% w kolejnych latach. Dla podmiotów zagranicznych główny wpływ miała wysokość stóp dyskonta od 0,56% do 0,85%.
Grupa przeanalizowała wpływ zmiany założeń finansowych, demograficznych i ustaliła że efekty zmian wskaźników: wzrostu wynagrodzeń o +/- 1 p.p. , stopy dyskonta  finansowego o +/- 0,5 p.p. oraz wskaźnika rotacji pracowników o +/- 0,5 p.p. na terenie Polski, Czech oraz Litwy, Łotwy i Estonii są nie wyższe niż 8 mln PLN. W związku z tym Grupa odstąpiła od szczegółowej prezentacji.
Grupa realizuje płatności świadczeń pracowniczych z bieżących środków. Na dzień 31 grudnia 2016 roku w Grupie nie funkcjonowały programy finansowania i nie odprowadzano składek na finansowanie zobowiązań.

7.2.9.3. Rezerwa na emisje CO₂, certyfikaty energetyczne

Rezerwa na emisje CO₂, certyfikaty energetyczne obejmuje głównie utworzenie rezerwy na szacowane w okresie sprawozdawczym koszty emisji CO₂. Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wartość rezerwy z tego tytułu wyniosła odpowiednio 353 mln PLN oraz 440 mln PLN.

7.2.9.4. Pozostałe rezerwy

Na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku pozostałe rezerwy obejmują głównie rezerwy na ryzyka niekorzystnych rozstrzygnięć toczących się procesów administracyjnych lub sądowych w kwocie odpowiednio 192 mln PLN oraz 170 mln PLN.

7.3. NOTY OBJAŚNIAJĄCE DO INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH ORAZ RYZYKA FINANSOWEGO

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Instrumenty finansowe

Wycena aktywów i zobowiązań finansowych
W momencie początkowego ujęcia Grupa wycenia składnik aktywów lub zobowiązań finansowych według wartości godziwej  powiększonej, w przypadku składnika aktywów lub zobowiązania finansowego niekwalifikowanych jako wyceniane według wartości godziwej przez wynik finansowy (tj. przeznaczone do obrotu), o koszty transakcji, które mogą być bezpośrednio przypisane do nabycia lub emisji składnika aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych. Grupa nie klasyfikuje instrumentów jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy przy początkowym ujęciu, tj. nie stosuje opcji wartości godziwej.
Na koniec okresu sprawozdawczego Grupa wycenia składnik aktywów lub zobowiązań finansowych według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, z wyjątkiem instrumentów pochodnych, które są wyceniane według wartości godziwej.
Zyski i straty z tytułu zmian wartości godziwej instrumentów pochodnych, które nie spełniają zasad rachunkowości zabezpieczeń są odnoszone w zysk lub stratę okresu sprawozdawczego.

Rachunkowość zabezpieczeń
Instrumenty pochodne, wyznaczone jako instrumenty zabezpieczające, od których oczekuje się, że wynikające z nich przepływy pieniężne skompensują zmiany przepływów pieniężnych pozycji zabezpieczanej ujmuje się zgodnie z zasadami rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych.
Grupa ocenia efektywność zabezpieczenia przepływów pieniężnych zarówno w momencie ustanowienia zabezpieczenia jak i w okresach późniejszych, co najmniej na koniec okresu sprawozdawczego. W przypadku stosowania rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych, Grupa ujmuje w innych całkowitych dochodach część zysków lub strat związanych z instrumentem zabezpieczającym, która stanowi efektywne zabezpieczenie, natomiast nieefektywną część ujmuje w wyniku finansowym.
Do oceny efektywności zabezpieczenia Grupa wykorzystuje metody statystyczne, w tym w szczególności analizę regresji.
Jeśli zabezpieczana planowana transakcja skutkuje ujęciem składnika aktywów finansowych lub zobowiązania finansowego, związane z nią zyski lub straty, które były ujęte w innych całkowitych dochodach, przenosi się do zysku lub straty okresu sprawozdawczego w tym samym okresie albo w okresach, w których nabyty składnik aktywów lub przyjęte zobowiązanie mają wpływ na zysk lub stratę.
Jednakże, jeśli Grupa oczekuje, że całość lub część strat ujętych w innych całkowitych dochodach nie będzie odzyskana w przyszłych okresach ujmuje w zysku lub stracie kwotę, co do której oczekuje się, że nie będzie odzyskana.
Jeśli zabezpieczenie planowanej transakcji skutkuje ujęciem składnika aktywów niefinansowych lub zobowiązania niefinansowego, albo planowana transakcja związana ze składnikiem aktywów niefinansowych lub zobowiązaniem niefinansowym staje się uprawdopodobnionym przyszłym zobowiązaniem, Grupa wyłącza związane z tym zyski lub straty, które były ujęte w innych całkowitych dochodach i włącza je do początkowego kosztu nabycia lub do innej wartości księgowej składnika aktywów lub zobowiązania. Jeśli zabezpieczenie planowanej transakcji skutkuje ujęciem przychodów ze sprzedaży wyrobów, towarów, materiałów lub usług, Grupa wyłącza związane z tym zyski lub straty, które były ujęte w innych całkowitych dochodach i koryguje powyższe przychody.

Ustalanie wartości godziwej
Grupa wykorzystuje w maksymalnym stopniu obserwowalne dane wejściowe i w minimalnym stopniu uwzględnia nieobserwowalne dane wejściowe, aby osiągnąć cel wyceny wartości godziwej, którym jest oszacowanie ceny, która zostałaby osiągnięta w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach przeniesienia zobowiązania lub instrumentu kapitałowego między uczestnikami rynku na dzień wyceny i w aktualnych warunkach rynkowych.
Grupa wycenia instrumenty pochodne w wartości godziwej przy zastosowaniu modeli wyceny instrumentów finansowych, wykorzystując ogólnie dostępne kursy walutowe, stopy procentowe, krzywe forward i zmienności dla walut i towarów pochodzące z aktywnych rynków.
Wartość godziwa instrumentów pochodnych ustalana jest w oparciu o zdyskontowane przyszłe przepływy z tytułu zawartych transakcji kalkulowane w oparciu o różnicę między ceną terminową a transakcyjną.
Terminowych kursów wymiany walut nie modeluje się jako osobnego czynnika ryzyka, ale wyprowadza z kursu spot i odpowiedniej terminowej stopy procentowej dla waluty obcej w stosunku do PLN.
Instrumenty pochodne wykazywane są jako aktywa w przypadku gdy ich wycena jest dodatnia oraz jako zobowiązania w przypadku wyceny ujemnej.

PROFESJONALNY OSĄD

Instrumenty finansowe
Zarząd dokonuje osądu w zakresie klasyfikacji instrumentów finansowych, oceny charakteru i zakresu ryzyka związanego z instrumentami finansowymi oraz zastosowania rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych. Instrumenty finansowe klasyfikuje się do poszczególnych kategorii w zależności od celu ich nabycia oraz charakteru nabywanych walorów.

7.3.1. Kategorie i klasy instrumentów finansowych

7.3.2. Pozycje przychodów, kosztów, zysków i strat w skonsolidowanym sprawozdaniu z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów

7.3.3. Ustalanie wartości godziwej

31/12/2016

31/12/2015 

Dla pozostałych klas aktywów i zobowiązań finansowych wartość godziwa odpowiada ich wartości księgowej.

7.3.3.1. Metody wyceny do wartości godziwej (hierarchia wartości godziwej)

Zobowiązania finansowe z tytułu kredytów, obligacji, leasingu finansowego oraz zobowiązania i należności z tytułu pożyczek wyceniane są do wartości godziwej przy zastosowaniu metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Stopy dyskontowe ustalane są na podstawie rynkowych stóp na bazie kwotowań 1–miesięcznych, 3–miesięcznych i 6–miesięcznych powiększonych o marże właściwe dla poszczególnych instrumentów finansowych.
Na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku Grupa posiadała nienotowane akcje/udziały w spółkach, dla których nie istnieją aktywne rynki ani nie odnotowano porównywalnych transakcji na tego typu walorach a więc nie było możliwe wiarygodne ustalenie wartości godziwej. Wartości akcji i udziałów tych spółek ujęte zostały w skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku w kwocie 40 mln PLN według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu utraty wartości. Na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku Grupa nie zamierzała zbyć instrumentów finansowych zakwalifikowanych jako dostępne do sprzedaży, dla których nie jest możliwe ustalenie wartości godziwej.
W okresie sprawozdawczym i w okresie porównawczym w Grupie nie wystąpiły przesunięcia pomiędzy Poziomami 1 i 2 hierarchii wartości godziwej.

7.3.4. Rachunkowość zabezpieczeń

Wartość księgowa netto instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne

Planowana data realizacji zabezpieczanego przepływu pieniężnego, która zostanie ujęta w zysku lub stracie

7.3.5. Identyfikacja ryzyka

Zarządzanie ryzykiem skupia się głównie na nieprzewidywalności rynków i ma na celu minimalizowanie potencjalnych niekorzystnych wpływów na wyniki finansowe Grupy.

Grupa ORLEN stosuje spójne zasady zabezpieczania ryzyka finansowego w oparciu o politykę i strategie zarządzania ryzykiem rynkowym pod nadzorem Komitetu Ryzyka Finansowego, Zarządu i Rady Nadzorczej.

7.3.5.1. Ryzyko towarowe

Wpływ instrumentów zabezpieczających ryzyko towarowe na sprawozdanie finansowe Grupy

Wartość księgowa netto instrumentów zabezpieczających ryzyka towarowe na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku wyniosła odpowiednio (142) mln PLN oraz 8 mln PLN.

Analiza wrażliwości na zmiany cen produktów i surowców

Analiza wpływu zmiany wartości księgowej instrumentów finansowych na kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń w związku z hipotetyczną zmianą cen produktów i surowców:

Przy spadku cen odpowiednio w 2016 roku i w 2015 roku o ten sam procent analiza wrażliwości przyjmuje wartości z przeciwnym znakiem w porównaniu z zaprezentowanymi w powyższej tabeli.

Przyjęte w analizach wrażliwości instrumentów zabezpieczających ryzyka towarowe odchylenia cen ropy naftowej i produktów skalkulowano na podstawie ich zmienności oraz dostępnych prognoz analityków.
Wpływ zmian cen zaprezentowano w skali roku.
W przypadku instrumentów pochodnych zbadano wpływ zmian cen ropy naftowej i produktów na wartość godziwą przy niezmiennym poziomie kursów walut.

7.3.5.2. Ryzyko zmian kursów walutowych

Struktura walutowa instrumentów finansowych na dzień 31 grudnia 2016 roku

Struktura walutowa instrumentów finansowych na dzień 31 grudnia 2015 roku

Analiza wrażliwości na zmiany kursów walutowych

Przy odchyleniu kursów walutowych o (-)15% analiza wrażliwości przyjmuje identyczne wartości jak w powyższej tabeli tylko ze znakiem przeciwnym.
Powyższe odchylenia kursów skalkulowano na podstawie średnich zmienności poszczególnych kursów walut i prognoz analityków.
Wpływ odchyleń kursów walut na wartość godziwą instrumentów pochodnych oszacowano przy niezmiennych poziomach stóp procentowych.

7.3.5.3. Ryzyko zmian stóp procentowych

Struktura instrumentów finansowych narażonych na ryzyko zmiany stóp procentowych na dzień 31 grudnia 2016 roku

^*W pozycji zobowiązania finansowe - instrumenty zabezpieczające, ujęto swapy walutowo-procentowe (CIRS -  cross interest rate swaps) wycenione na kwotę 151 mln PLN, które są wrażliwe zarówno na zmiany stóp procentowych WIBOR i EURIBOR
^**Pozycja razem uwzględnia wycenę CIRS w kwocie 151 mln PLN

Struktura instrumentów finansowych narażonych na ryzyko zmiany stóp procentowych na dzień 31 grudnia 2015 roku

^*W pozycji zobowiązania finansowe - instrumenty zabezpieczające, ujeto swapy walutowo-procentowe (CIRS -  cross interest rate swaps) wycenione na kwotę 99 mln PLN, które są wrażliwe zarówno na zmiany stóp procentowych WIBOR i EURIBOR
^**Pozycja razem uwzględnia wycenę CIRS w kwocie 99 mln PLN

Analiza wrażliwości na zmiany stóp procentowych

Powyższe odchylenia stóp procentowych skalkulowano na podstawie obserwacji średnich wahań stóp procentowych.
Grupa na koniec 2016 roku oraz 2015 roku nie uwzględniła w analizie wrażliwości zmian stóp PRIBOR oraz LIBOR CAD ze względu na ich nieistotny wpływ.
Niski poziom stóp procentowych EURIBOR i LIBOR USD na koniec 2015 roku oraz prognozy rynkowe na kolejne okresy spowodowały, że Grupa nie uwzględniała w analizie wrażliwości wariantu dalszego obniżenia tych stóp procentowych. Wpływ zmian stóp procentowych zaprezentowano w skali rocznej.
W przypadku instrumentów pochodnych w analizie wrażliwości na ryzyko zmian stóp procentowych zastosowano przesunięcie krzywej stóp procentowych o potencjalnie możliwą zmianę referencyjnych stóp procentowych, przy założeniu niezmienności innych czynników ryzyka.

7.3.5.4. Ryzyko płynności i kredytowe

Ryzyko płynności

Analiza wymagalności zobowiązań finansowych na dzień 31 grudnia 2016 roku

Analiza wymagalności zobowiązań finansowych na dzień 31 grudnia 2015 roku

Na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku maksymalne możliwe zadłużenie z tytułu zawartych umów kredytowych wynosiło odpowiednio 12 728 mln PLN i 13 916 mln PLN. Do wykorzystania na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku pozostało odpowiednio 11 110 mln PLN i 8 441 mln PLN.

Kwota gwarancji dotyczących zobowiązań wobec osób trzecich wystawionych w toku bieżącej działalności na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień
31 grudnia 2015 roku wyniosła odpowiednio 488 mln PLN oraz 458 mln PLN. Dotyczyły one głównie: gwarancji cywilnoprawnych związanych z zabezpieczeniem  należytego wykonania umów, oraz gwarancji publicznoprawnych wynikających z przepisów powszechnie obowiązujących zabezpieczających prawidłowość prowadzenia działalności koncesjonowanych w sektorze paliw ciekłych i wynikających z tej działalności  należności podatkowych, celnych itp.
Ponadto udzielone w Grupie poręczenia i gwarancje jednostkom zależnym na rzecz podmiotów trzecich wyniosły na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień
31 grudnia 2015 roku odpowiednio 12 437 mln PLN oraz 6 836 mln PLN. Dotyczyły one głównie zabezpieczenia przyszłych zobowiązań spółki ORLEN Capital wynikających z tytułu emisji euroobligacji oraz terminowego regulowania zobowiązań przez jednostki zależne.
W oparciu o analizy i prognozy Grupa określiła na koniec okresu sprawozdawczego prawdopodobieństwo zapłaty tych kwot jako niskie.

Ryzyko kredytowe

Grupa na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku otrzymała gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe w wysokości odpowiednio 2 520 mln PLN oraz 2 648 mln PLN. Grupa dodatkowo przyjmuje od swoich odbiorców zabezpieczenie w postaci blokad środków na rachunkach bankowych, kaucji, hipotek i weksli.  
Dodatkowe informacje przedstawiono w nocie 7.2.5.2.

7.4. POZOSTAŁE NOTY OBJAŚNIAJĄCE

7.4.1. Posiadane koncesje

Grupa prowadzi działalność gospodarczą, która ze względu na interes publiczny wymaga posiadania koncesji.

Na dzień 31 grudnia 2016 i 31 grudnia 2015 roku Grupa nie posiadała zobowiązań umownych na usługi koncesjonowane zgodnie z interpretacją KIMSF 12 - Umowy na usługi koncesjonowane.

7.4.2. Leasing

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Leasing
Przez umowę leasingu rozumie się umowę, na mocy której w zamian za opłatę lub serię opłat, leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo do używania składnika aktywów przez uzgodniony okres. Aktywa używane na podstawie umowy leasingu finansowego, a więc umowy, która przenosi ryzyko i korzyści z tytułu posiadania przedmiotu leasingu na leasingobiorcę zalicza się do aktywów leasingobiorcy. Aktywa używane na podstawie umowy leasingu operacyjnego, a więc umowy, która nie przenosi ryzyka i korzyści z tytułu posiadania przedmiotu leasingu na leasingobiorcę zalicza się do aktywów leasingodawcy. Ustalenie czy następuje przekazanie ryzyka i korzyści zależy od oceny istoty treści ekonomicznej transakcji.

7.4.2.1. Grupa jako leasingobiorca

Leasing operacyjny
Grupa jako leasingobiorca posiadała na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku nieodwoływalne umowy leasingu operacyjnego (dzierżawa, najem), które dotyczą głównie stacji paliw, środków transportu i sprzętu komputerowego. Przedmiotowe umowy zawierają klauzule dotyczące warunkowych zobowiązań z tytułu opłat leasingowych. W większości przypadków istnieje możliwość przedłużenia umowy.
Łączna wartość opłat z tytułu zawartych nieodwoływalnych umów leasingu operacyjnego ujętych jako koszty okresu w 2016 roku i w 2015 roku wyniosła odpowiednio (79) mln PLN i (85) mln PLN.
 
Wartość przyszłych minimalnych opłat leasingowych z tytułu zawartych nieodwoływalnych umów leasingu operacyjnego

Leasing finansowy

Grupa jako leasingobiorca posiadała na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku umowy leasingowe o charakterze finansowym, które dotyczą głównie budynków i budowli, urządzeń technicznych i maszyn i środków transportu.
W zawartych umowach leasingowych obowiązują ogólne warunki leasingu finansowego, nie ma klauzul dotyczących warunkowych zobowiązań z tytułu opłat leasingowych, istnieje możliwość zakupu przedmiotu leasingu oraz ewentualność ich przedłużenia.

7.4.3. Poniesione nakłady inwestycyjne oraz przyszłe zobowiązania z tytułu podpisanych kontraktów inwestycyjnych

Łączna wartość nakładów inwestycyjnych wraz z kosztami finansowania zewnętrznego poniesionych w 2016 roku oraz w 2015 roku wynosiła odpowiednio 4 673 mln PLN i 3 183 mln PLN, w tym nakłady na inwestycje związane z ochroną środowiska odpowiednio 89 mln PLN i 306 mln PLN.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku wartość przyszłych zobowiązań z tytułu podpisanych do tego dnia kontraktów inwestycyjnych wyniosła odpowiednio 1 941 mln PLN i 3 054 mln PLN.

7.4.4. Aktywa i zobowiązania warunkowe

WYBRANE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Aktywa i zobowiązania warunkowe

Grupa ujawnia na koniec okresu sprawozdawczego informacje o aktywach warunkowych jeśli wpływ środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne jest praktycznie prawdopodobny.  Jeśli jest to wykonalne w praktyce, Grupa szacuje  skutki finansowe aktywów warunkowych, wyceniając je zgodnie z zasadami obowiązującymi przy wycenie rezerw.
Grupa ujawnia na koniec okresu sprawozdawczego informacje o zobowiązaniach warunkowych jeśli wypływ środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne jest prawdopodobny, chyba że prawdopodobieństwo wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne jest znikome.

SZACUNKI

Aktywa warunkowe
Na bazie posiadanych polis ubezpieczeniowych Grupa szacuje wartość odszkodowania z tytułu awarii instalacji, które miały miejsce w spółkach Grupy.

Aktywa warunkowe
W dniu 13 sierpnia 2015 roku miała miejsce awaria instalacji do produkcji etylenu w Grupie Unipetrol. Na bazie posiadanych polis ubezpieczeniowych Grupa Unipetrol spodziewa się pokrycia przez ubezpieczycieli kosztów odbudowy instalacji, które oszacowała na około 0,6 mld PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 3,9 mld CZK) oraz utraconych korzyści, które oszacowała na około 1,7 mld PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 10,1 mld CZK).
W 2016 roku Grupa Unipetrol rozpoznała w pozostałych przychodach operacyjnych (nota 7.1.4) kwoty z tytułu częściowego odszkodowania od ubezpieczycieli w wysokości 1 280 mln PLN. Po uwzględnieniu powyższej kwoty aktywo warunkowe na dzień 31 grudnia 2016 roku z tytułu opisanej powyżej awarii Grupa Unipetrol oszacowała na kwotę 1 mld PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 6,1 mld CZK).
Ostateczna kwota odszkodowania będzie uzależniona od finalnych uzgodnień z ubezpieczycielami.

Środki pieniężne otrzymane do 31 grudnia 2016 roku z tytułu opisanych powyżej odszkodowań wyniosły 1 080 mln PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 6,6 mld CZK).
Pozostałą część rozpoznanej w pozostałych przychodach operacyjnych kwoty częściowego odszkodowania Grupa Unipetrol otrzymała w styczniu 2017 roku.

W dniu 17 maja 2016 roku miała miejsce awaria instalacji FCC (Fluid Catalytic Cracking) w rafinerii Kralupy w Grupie Unipetrol. Na bazie posiadanych polis ubezpieczeniowych Grupa Unipetrol spodziewa się pokrycia przez ubezpieczycieli kosztów odbudowy instalacji, które oszacowała na około 49 mln PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 0,3 mld CZK) oraz utraconych korzyści, które od dnia awarii do dnia 31 grudnia 2016 roku oszacowała na około 147 mln PLN przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku (co odpowiada 0,9 mld CZK). W lutym 2017 roku Grupa Unipetrol podpisała porozumienie z ubezpieczycielem dotyczące częściowej wypłaty odszkodowania w związku z awarią instalacji FCC na bazie którego Grupa rozpozna w pozostałych przychodach operacyjnych w I kwartale 2017 roku kwotę 158 mln PLN (co odpowiada 40 mln USD przeliczone kursem z dnia 31 grudnia 2016 roku).
Ostateczna kwota odszkodowania będzie uzależniona od finalnych uzgodnień z ubezpieczycielami.

Produkcja w rafinerii Kralupy oraz na instalacji do produkcji etylenu w Grupie Unipetrol została wznowiona w IV kwartale 2016 roku.

Informacje o istotnych postepowaniach sądowych, w tym stanowiących zobowiązania warunkowe zaprezentowano w nocie 8.

7.4.5. Zabezpieczenia akcyzowe

Zabezpieczenia akcyzowe i akcyza od wyrobów i towarów znajdujących się w procedurze zawieszonego poboru wynosiły na dzień 31 grudnia 2016 roku i na dzień 31 grudnia 2015 roku odpowiednio 2 066 mln PLN i 1 815 mln PLN.

7.4.6. Informacje o podmiotach powiązanych

W 2016 roku oraz w 2015 roku oraz na dzień 31 grudnia 2016 roku oraz na dzień 31 grudnia 2015 roku nie wystąpiły transakcje podmiotów powiązanych z członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Jednostki Dominującej, pozostałym kluczowym personelem kierowniczym Jednostki Dominującej i z bliskimi im osobami.
 
W 2016 roku wystąpiły transakcje bliskich osób powiązanych z kluczowym personelem kierowniczym spółek Grupy ORLEN z podmiotami powiązanymi w kwocie 0,6 mln PLN, w tym główna kwota dotyczyła zakupu usług marketingowych od osoby powiązanej z kluczowym personelem Grupy Anwil oraz Grupy ORLEN Południe w kwocie odpowiednio 0,3 mln PLN i 0,2 mln PLN. Na dzień 31 grudnia 2016 roku saldo zobowiązań wyniosło 0,2 mln PLN.

W 2015 roku wystąpiły transakcje bliskich osób powiązanych z kluczowym personelem kierowniczym spółek Grupy ORLEN z podmiotami powiązanymi w kwocie 0,4 mln PLN, w tym główna kwota dotyczyła zakupu usług marketingowych od osoby powiązanej z kluczowym personelem spółki ORLEN Serwis w kwocie 0,3 mln PLN.  

Transakcje oraz stan rozrachunków spółek Grupy ORLEN z podmiotami  powiązanymi

Powyższe transakcje z podmiotami powiązanymi obejmują głównie sprzedaż i zakupy produktów rafineryjnych i petrochemicznych oraz usług.
W 2016 roku i w 2015 roku w Grupie nie wystąpiły transakcje zawarte z podmiotami powiązanymi na warunkach innych niż rynkowe.

7.4.7. Świadczenia łącznie z wynagrodzeniem z zysku wypłacone i należne lub potencjalnie należne członkom Zarządu, Rady Nadzorczej Jednostki Dominującej oraz pozostałym członkom kluczowego personelu kierowniczego Jednostki Dominującej oraz spółek Grupy ORLEN

^* W 2016 roku wypłacona premia za 2015 rok oraz wypłacone wynagrodzenie z tytułu odprawy i zakazu konkurencji; w 2015 roku wypłacone wynagrodzenie z tytułu odprawy i zakazu konkurencji

Świadczenia dla Zarządu PKN ORLEN, Rady Nadzorczej PKN ORLEN i pozostałego kluczowego personelu kierowniczego PKN ORLEN i spółek Grupy  obejmują krótkoterminowe świadczenia pracownicze, świadczenia po okresie zatrudnienia, pozostałe świadczenia długoterminowe oraz świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy wypłacone, należne lub potencjalnie należne w okresie.
W dniu 24 stycznia 2017 roku odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, podczas którego zostały podjęte uchwały w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń Członków Zarządu oraz Członków Rady Nadzorczej. Treści podjętych uchwał zostały zamieszczone na stronie: http://www.orlen.pl/PL/RelacjeInwestorskie/RaportyBiezace/Strony/Raport-biezacy-nr-14-2017.aspx

Zasady premiowania kluczowego personelu kierowniczego Grupy ORLEN

Regulaminy funkcjonujące dla Zarządu PKN ORLEN, dyrektorów bezpośrednio podległych Zarządowi PKN ORLEN oraz pozostałych kluczowych stanowisk Grupy ORLEN mają wspólne podstawowe cechy. Osoby objęte wyżej wymienionymi systemami premiowane są za realizację indywidualnych celów, wyznaczanych na początku okresu premiowego przez Radę Nadzorczą dla Członków Zarządu oraz przez Zarząd dla pracowników kluczowego personelu kierowniczego. Systemy Premiowania są spójne z Wartościami Koncernu, promują współpracę pomiędzy poszczególnymi pracownikami i motywują do osiągania najlepszych wyników w skali Grupy ORLEN. Postawione cele mają charakter zarówno jakościowy jak i ilościowy, i są rozliczane po zakończeniu roku, na który zostały wyznaczone. Istnieje ponadto możliwość wyróżnienia pracowników, którzy mają istotny wkład w osiągane wyniki.
Zasady premiowania Członków Zarządów spółek Grupy ORLEN w 2017 roku zostaną dostosowane do wymogów wynikających z Ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami z dnia 9 czerwca 2016 roku (Dz. U. z 2016r. poz. 1202).

Wynagrodzenia z tytułu zakazu konkurencji i rozwiązania umowy w rezultacie odwołania z zajmowanego stanowiska    

Zgodnie z umowami Członkowie Zarządu PKN ORLEN zobowiązani są przez okres 6 lub 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy, do powstrzymania się od działalności konkurencyjnej. W okresie tym uprawnieni są do otrzymywania wynagrodzenia w wysokości sześcio- lub dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, płatnego w równych ratach miesięcznych. Ponadto umowy przewidują wypłatę wynagrodzenia w przypadku rozwiązania umowy na skutek odwołania z zajmowanego stanowiska. Wynagrodzenie w takim przypadku wynosi sześcio- lub dwunastokrotność miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dyrektorzy bezpośrednio podlegli Zarządowi PKN ORLEN oraz Członkowie Zarządu spółek Grupy ORLEN standardowo zobowiązani są od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy do powstrzymania się od działalności konkurencyjnej przez okres 6 miesięcy. W tym czasie otrzymują wynagrodzenie w wysokości 50% sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, płatne w 6 równych ratach miesięcznych. Odprawa z tytułu rozwiązania umowy przez Pracodawcę wynosi standardowo trzy lub sześciokrotność miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Umowy Członków Zarządów spółek Grupy ORLEN w 2017 roku zostaną dostosowane do wymogów wynikających z Ustawy o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami z dnia 9 czerwca 2016 roku (Dz. U. z 2016r. poz. 1202).

7.4.8. Wynagrodzenie wynikające z umowy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych

W okresie objętym niniejszym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych Grupy ORLEN był KPMG Audyt Sp. z o. o. Zgodnie z podpisaną umową zawartą w dniu 30 maja 2005 roku z późniejszymi aneksami KPMG Audyt Sp. z o. o. wykonywała przeglądy śródroczne oraz badania jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych za lata 2005 – 2016.

W dniu 15 grudnia 2016 roku Rada Nadzorcza PKN ORLEN wybrała Deloitte Polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa jako podmiot uprawniony do przeprowadzenia przeglądów śródrocznych oraz badań jednostkowych sprawozdań finansowych PKN ORLEN i skonsolidowanych sprawozdań finansowych Grupy ORLEN za lata 2017-2018 (z możliwością przedłużenia współpracy na kolejne okresy pod warunkiem zgody Rady Nadzorczej PKN ORLEN).